ข้าวไรย์ คือธัญพืชชนิดหนึ่งที่อยู่ในตระกูลหญ้ามีลักษณะคล้ายกันกับข้าวบาร์เลย์และข้าวสาลี ข้าวไรย์นั้นมีทั้ง สปริงไรย์และวินเทอร์ไรย์ ซึ่งแต่ละประเภทจะมี
ช่วงฤดูในการปลูกที่แตกต่างกัน สปริงไรย์เป็นพืชที่มีอายุแค่เพียง 1 ปี ส่วนวินเทอร์ไรย์นั้นเป็นพืชที่มีอายุ 2 ปี ลักษณะลำต้นก็จะอ่อนนุ่ม กอเป็นกระจุก ความสูงของลำต้นราว 1-3 เมตร มีสีเขียวปนกันกับสีฟ้า จำนวนข้อปล้องจะขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ แต่เป็นปล้องกลวง กาบใบค่อนข้างยาว แผ่นใบเรียบและเล็กมีขนไม่มากนัก มีช่อดอกสลับและเป็นพู่แยกออกเป็น 2 แฉก ซึ่งข้าวไรย์ตจะเจริญเติบโตได้ดีในดินที่มีการระบายน้ำค่อนข้างดี และจะทำให้ได้ผลผลิตสูงเมื่อดินมีความสมบูรณ์มาก
การปลูกและขยายพันธุ์ นิยมปลูกด้วยวิธีการเพาะเมล็ดในแปลงปลูก อาจใช้เครื่องจักรหรือแรงงานคนก็ได้ ลักษณะการปลูกคือปลูกแบบแถว ด้วยการขุดหลุมลึกราว 2-4 เซนติเมตร และเว้นระยะห่างระหว่างแถวประมาณ 10-25 เซนติเมตร
การใช้ประโยชน์ สามารถใช้เป็นอาหารสัตว์ได้ เช่นสัตว์ปีกอย่างนกสวยงาม และสัตว์อื่นบางชนิด ข้าวไรย์ควรเก็บเกี่ยวมาใช้ประโยชน์เมื่อสังเกตุเห็นลำต้นเป็นสีเหลืองปนน้ำตาล โดยควรให้ความชื้นอยู่ต่ำกว่า 15 เปอร์เซนต์ และสามารถเลือกเก็บเมื่อเมล็ดมีความชื้นราว 18-20 เปอร์เซ็นต์ก็ได้เพื่อรักษาคุณค่าทางอาหารให้คงอยู่มากยิ่งขึ้น การเก็บเกี่ยวมาใช้ประโยชน์นั้นจะใช้วิธีเก็บแบบแรงงานคนหรือเครื่องจักรก็สามารถทำได้ทั้งสิ้น
