ถั่วมะแฮะ ฟังชื่อแล้วอาจแปลก ๆ แต่ถั่วมะแฮะคือพืชอาหารสัตว์อีกชนิดหนึ่งที่มีความสามารถในการทนต่อสภาพแห้งแล้งได้ดี หากเปรียบเทียบกับพืชชนิดอื่น ๆ หลายสายพันธุ์
ลักษณะของถั่วมะแฮะ เป็นไม้พุ่มทรงเล็กและสูง 1-5 เมตร มีรากแก้วที่แข็งแรง ใบเป็นใบรวมพร้อมใบย่อย 3 ใบ ลำต้นนั้นกิ่งมีลักษณะเขียวอมเหลือง กิ่งก้านสาขาแตกออกราว 1-1.5 เมตร รูปทรงใบเป็นทรงยาวรี มีขน ด้านล่างใบสีน้ำเงินส่วนด้านบนสีเขียวเข้ม มีดอกออกเป็นช่อ และภายในดอกมีเมล็ดราว 3-5 เมล็ด ถั่วมะแฮะนั้นเจริญเติบโตได้ดีในดินที่มีการระบายน้ำดี เช่นดินร่วน แต่ทนไม่ได้ในสภาวะน้ำท่วมขัง ปริมาณน้ำฝนที่มีในพื้นที่ปลูกคือ 500-2,500 มิลลิเมตรต่อปี
การปลูกและขยายพันธุ์ สามารถใช้วิธีการหยอดเมล็ด หลุมละ 2-3 เมล็ด หรือประมาณ 8 กิโลกรัมต่อไร่และควรคลุกเมล็ดด้วยยากันเชื้อราก่อนปลูกลงดินด้วย ระยะปลูกต่อหลุมนั้นอยู่ที่ 50×75 เซนติเมตร ก่อนทำการปลูกควรเตรียมดินให้พร้อมด้วยการใส่ปุ๋ยฟอสเฟต ราว 20 กิโลกรัมต่อไร่ ขณะไถพรวนคลุกเคล้ากับดิน
การใช้ประโยชน์ สามารถนำมาเป็นวัตถุดิบแทนกากถั่วเหลืองหรือปลาป่นได้ เนื่องจากมีโปรตีนในใบถั่วมะแฮะสูง 20% จึงนำมาทำเป็นตัวเสริมอาหารสำหรับไก่ได้ แต่ในการใช้นั้นต้องรู้จักวิธีใช้เพราะยังมีข้อจำกัดอยู่บ้าง
การใช้ควรเลือกใช้ให้ถูกต้องคือ
– ไม่ควรใช้เลี้ยงลูกไก่เล็ก (อายุแรกเกิด – 3 สัปดาห์)
– ไก่เล็ก – รุ่น (อายุ 3 – 6 สัปดาห์) ใช้ได้ 5 – 10 % ในสูตรอาหาร
– ไก่รุ่น – ใหญ่ (อายุ 6 – 12 สัปดาห์) ใช้ได้ 10 – 15 % ในสูตรอาหาร
– ไก่สาว (อายุ 12 สัปดาห์ขึ้นไป) ใช้ได้ 15 – 20 % ในสูตรอาหาร
– ไก่ไข่, ไก่พ่อแม่พันธุ์ ใช้ได้ 15 – 20 % ในสูตรอาหาร
แต่การใช้พืชอาหารสัตว์นั้น ควรใช้เป็นตัวเสริมเท่านั้น เพราะถือว่ายังมีโปรตีนต่ำเมื่อเทียบกับ อาหารสัตว์สำเร็จรูป
