ตะพาบน้ำ คือสัตว์เลื้อยคลานที่จัดอยู่ในตระกูลของ Trionychidae ซี่งมีส่วนที่มีความคล้ายคลึงกับเต่า แต่จะแตกต่างไปจากเต่าคือ มีกระดองที่หลังค่อนข้างเรียบ
แบน กระดองที่หลังส่วนกลางจะค่อนข้างแข็ง แต่บริเวณขอบจะนิ่ม กระดองส่วนท้องจะเรียบและมีส่วนกระดูกน้อย ส่วนหัวเรียว มีขากรรไกรแข็งแรง และคม มีหนังหุ้มกระดูกคล้ายริมฝีปาก และที่สำคัญคอยาวจนสามารถเอี้ยวกลับมาด้านข้างและกัดได้ ปลายจมูกเป็นจมูกอ่อน นิ้วมีพังพืดมีลักษณะเหมือนตีนเป็ด และมีเล็บเพียง 3 นิ้ว และหางสั้น ถือเป็นสัตว์ที่ก้าวร้าว กินสัตว์ชนิด ปลา ปู ลูกกบ เขียดเป็นอาหาร หรือบางครั้งอาจกินพืช กิ่งไม้ หรือลูกผลไม้ที่ร่วงหล่นลงน้ำเป็นอาหารได้เช่นกัน ซึ่งลักษณะโดยรวมถือว่าตะพาบน้ำเป็นสัตว์กินเนื้อมากกว่ากินพืช
ตะพาบน้ำหายใจด้วยปอด จึงทำให้สามารถอยู่ใต้น้ำได้เป็นเวลานาน ๆ เช่นเดียวกับปลาที่หายใจด้วยเหงือก ตะพาบบางชนิดมีขนาดเล็ก บางชนิดมีขนาดใหญ่ และสามารถใหญ่ได้มากเท่ากับกระด้งฝัดข้าวเลยทีเดียว มีน้ำหนักตัวสูงถึง 100 กิโลกรัม และบางท้องถิ่นก็เรียกตะพาบขนาดใหญ่นี้ว่า “ตะพาบน้ำขอบกระด้ง” ซึ่งเป็นการเรียกตามลักษณะขอบหรือเชิงของมัน และที่สำคัญยังยืนยันได้ว่าเป็นตะพาบซึ่งมีขนาดใหญ่อย่างแท้จริง
